Dragons Chair: Khi quyền lực và nghệ thuật giao thoa

Nhiều thập kỷ trôi qua kể từ lúc ra đời, sự hiện hữu của ghế Dragons chỉ khoanh vùng trong vòng tròn nhỏ thuộc giới sành sỏi. Mãi cho đến năm 2009, khi được vinh danh là “chiếc ghế đắt nhất thế giới”, ghế Dragons mới thực sự bước ra ánh sáng của đại chúng. Song hơn cả một biểu tượng xa hoa, nó còn là minh chứng cho quyền lực và sức hấp dẫn trường tồn của nghệ thuật đích thực.

 

 

Dragons Chair lập kỷ lục đấu giá tại Christie's ở Paris vào ngày 23 tháng 2 năm 2009, ở mức 28,3 triệu đô. Ảnh: independent.ie

Khát vọng sáng tạo giữa thời loạn

Năm 1917, châu Âu đang chìm trong bóng tối của Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Xã hội phân tầng rõ nét hơn bao giờ hết. Trong khi tầng lớp lao động và trung lưu chật vật với lạm phát, thì giới thượng lưu vẫn duy trì lối sống xa hoa như một cách khẳng định vị thế.

Đây cũng là thời điểm kiến trúc hiện đại đang manh nha hình thành. Bằng sự nhấn mạnh vào hình học, vật liệu mới như chrome và thép không gỉ, Art Deco đang chuẩn bị bùng nổ trong thập kỷ tiếp theo. Song song đó, nghệ thuật truyền thống phương Đông, bao gồm kỹ thuật sơn mài Nhật Bản hay chất liệu lụa, sứ với độ khan hiếm cao, được xem như là tiêu chuẩn của sang trọng và đẳng cấp.

Cùng thời điểm, ngành kiến trúc và thiết kế nội thất là lãnh địa gần như tuyệt đối của nam giới. Các trường kiến trúc danh tiếng như École des Beaux-Arts tại Paris từ chối nhận nữ sinh cho đến tận cuối thế kỷ 19, và ngay cả khi được phép theo học, phụ nữ vẫn bị cấm tham gia các lớp vẽ người mẫu sống - môn học cốt lõi của ngành. 

Gray, khi đó là một trong những nữ thiết kế hiếm hoi thời bấy giờ, đang làm việc tại xưởng sơn mài của Seizo Sugawara - một nghệ nhân người Nhật. Giữa những rối ren của thời cuộc, bà vẫn miệt mài ấp ủ cho ra đời những tác phẩm nghệ thuật, trong đó có ghế Dragons.

 

 

Kiến trúc sư và nhà thiết kế nội thất người Ireland Eileen Gray (1878 - 1976). Ảnh: limobelinwo.com

Cuộc đối thoại giữa Art Deco và dấu ấn Viễn Đông

"Để sáng tạo, trước tiên người ta phải đặt câu hỏi về mọi thứ." 

Eileen Gray

Trong một ngành công nghiệp mà quy chuẩn được định hình bởi những “ông hoàng nội thất”, sự sáng tạo thầm lặng của Eileen Gray như bản tuyên ngôn ngầm ẩn đầy thách thức: thiết kế không cần phải tuân theo khuôn mẫu do nam giới, hay bất kỳ một ai ngoài kia định nghĩa. Ghế Dragons nhờ vậy mà mang sức hấp dẫn riêng biệt và thấm đẫm dấu ấn cá nhân trong giai đoạn đầu sự nghiệp của Gray: sự pha trộn táo bạo giữa phong cách Art Deco phương Tây và biểu tượng rồng Á Đông. 

Về mặt hình thức, ghế Dragons sở hữu đường nét tròn trịa với khối đệm bọc da nâu ấm áp ôm trọn cơ thể người ngồi. Gray đã tái hiện nét đặc trưng của Art Deco thông qua các họa tiết hình học cách điệu được khắc bằng phù điêu thấp trên khung gỗ: những đám mây sơn mài màu nâu điểm xuyết khảm lá bạc cổ, tạo nên lớp phủ bóng loáng trên nền sơn mài nâu cam huyền bí.

Điểm nhấn đặc biệt nằm ở hình tượng rồng khắc họa trên khung tay vịn. Đầu rồng được chạm trổ tinh xảo, đôi mắt sơn đen trên nền trắng tạo ánh nhìn sắc bén đầy uy quyền. Mình rồng vươn dài, uốn lượn xuống phần đế phía sau ghế tạo nên một dòng chảy liên tục vừa mạnh mẽ, vừa uyển chuyển. 

 

 

Ảnh: christies.com

Mối giao hòa Đông - Tây phô diễn qua lớp bề mặt và hình thức của ghế, qua đó khơi gợi nguồn cảm hứng mà Gray khai thác ở chiều sâu văn hóa. Trong khi lối biểu đạt nghệ thuật phương Tây có khuynh hướng chinh phục và kiểm soát, thì người phương Đông từ xưa vẫn luôn theo đuổi triết lý kính ngưỡng và thuận thiên; họ tôn thờ linh vật rồng, coi nó như một biểu tượng của sự thịnh vượng và quyền uy tối thượng. 

Đặc biệt, hình tượng “rồng phương Đông vờn với ngọc” hay “Lưỡng Long tranh châu” là một biểu tượng quen thuộc, phản chiếu ước nguyện của người dân về mưa thuận gió hòa, thịnh trị no ấm. Gray đã khéo léo tái hiện hình ảnh này thông qua cấu trúc vòng ôm trọn người ngồi cùng phần tựa lưng được bọc nệm gấp khúc, gợi lên hình ảnh viên ngọc được đặt trong vỏ sò với đôi rồng uốn lượn bao quanh.

Sự đối nghịch cùng hình ảnh ẩn dụ đầy gợi mở này đem lại dấu ấn vượt trội cho ghế Dragons so với những tác phẩm cùng thời đại, khiến giới sưu tầm tại buổi đấu giá Christie’s ca tụng là “gây ngạc nhiên, giàu trí tưởng tượng, là kiệt tác của sự sáng tạo”. 

 

 

Le salon de verre (Tiệm kính) do Paul Ruaud thiết kế với đồ nội thất do Eileen Gray sản xuất (bao gồm ghế Bibendum và Dragons), dành cho Madame Mathieu-Levy (Juliette Lévy), thợ làm mũ của cửa hàng J. Suzanne Talbot, số 9, phố Lota, Paris, năm 1922. Ảnh: barnebys.co.uk

"Form follows function" – “Hình thức đi liền công năng”

Đầu thế kỷ 20, các triết lý thiết kế phổ biến xoay quanh chủ nghĩa hiện đại với quan điểm đề cao tính công năng và hình thức tối giản. Những phong trào như Bauhaus hay chủ nghĩa kết cấu nhấn mạnh tính lý trí, cấu trúc kỹ thuật và hình học rõ ràng, xem nhà cửa và đồ nội thất như những "cỗ máy phục vụ cuộc sống".

Nhưng với Gray, "form follows function" không dừng lại ở hiệu quả kỹ thuật hay mục đích sử dụng thuần túy. Với trực giác phi thường trong việc phân tích vật thể, các thiết kế của Eileen Gray thể hiện sự chú trọng sâu sắc đến "trải nghiệm người dùng" - một khái niệm chưa từng được định hình trong thuật ngữ thiết kế thời bấy giờ.

Chính vì vậy, không khó để lý giải vì sao ghế Dragons sở hữu những đường cong hữu cơ mềm mại, đem lại sự thoải mái cho người ngồi một cách tự nhiên nhất. Mọi chi tiết, từ độ nghiêng của lưng tựa đến độ cong của tay vịn, đều được tính toán tỉ mỉ nhằm đảm bảo tính ổn định và tương thích với cơ thể người sử dụng. 

 

 

Những đường cong hữu cơ của ghế Dragons xuất phát từ triết lý “form follow function” – “hình thức đi liền công năng”. Ảnh: luzernerzeitung.ch

Tỷ lệ của chiếc ghế vừa khỏe khoắn vừa tròn đầy. Khung gỗ dù mảnh mai nhưng vẫn đủ sức mạnh để chống đỡ toàn bộ cấu trúc; trong khi đó, khối đệm da phồng lên với độ mềm mại quyến rũ, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa cứng và mềm, giữa kết cấu vững chắc và cảm nhận êm ái.

Chất cảm vật liệu đến từ kỹ nghệ tạo tác

Điểm nhấn đặc biệt của ghế Dragons nằm ở khung tay vịn được chạm khắc họa tiết Art Deco trên nền sơn mài thăm thẳm. Vốn được xem là một trong những chất liệu “khó tính” bậc nhất, kỹ nghệ trang trí tuyệt hảo này không chỉ cần đến sự tài khéo của nghệ nhân, mà còn đòi hỏi sự kiên nhẫn phi thường mà ít nghề thủ công nào sánh bằng. 

Từng công đoạn ủ, vẽ, sơn, mài…đều phải được thực hiện một cách vô cùng cẩn trọng. Ít nhất mười hai lớp sơn mỏng manh được phủ lên khung gỗ, mỗi lớp phải được đợi khô hoàn toàn và đánh bóng kỹ lưỡng trước khi tiếp tục với lớp kế tiếp. Qua thời gian cùng biết bao công phu của quá trình cần mẫn mày mò, kết hợp với những hình dung dựa trên cảm tính và trực giác của người thợ, thành phẩm phẳng mịn tuyệt đối và chất màu huyền ảo dần sáng tỏ.

 

 

Thao tác trộn vào lọc sơn mài thủ công những năm 1920 - 1929. Ảnh: amis-musee-cernuschi.org

Bởi thế nên khi chạm tay vào ghế Dragons, người dùng trải nghiệm hai thế giới xúc giác hoàn toàn khác biệt: bề mặt sơn mài láng mịn, tuyệt không một đường gợn nhẹ, đối lập với da thuộc ấm áp, mềm mại. 

Từ khởi nguồn bị lãng quên cho đến biểu tượng nghệ thuật của thời đại

"Tương lai soi rọi ánh sáng, quá khứ chỉ là mây mù."

Eileen Gray

Trong nhiều thập kỷ, ghế Dragons nằm im lìm trong các bộ sưu tập riêng. Chiếc ghế từng thuộc sở hữu của những tượng đài quyền lực nhất giới thiết kế như Suzanne Talbot, Yves Saint Laurent và Pierre Bergé. Nhưng phải đến tháng 2 năm 2009, khi tiếng búa đấu giá tại Christie's vang lên ở mức 28,3 triệu đô, lập kỷ lục đấu giá cho nghệ thuật trang trí thế kỷ 20, công chúng mới nhìn thấy giá trị thực sự của kiệt tác này.

 

 

Ghế Dragons tại một triển lãm của Pierre Berge và Yves Saint Laurent. Ảnh: Jean-Luc LUYSSEN/Gamma-Rapho/Getty Images

Sự công nhận dành cho ghế Dragons không đơn thuần phản ánh giá trị vật chất. Đó còn là minh chứng cho di sản trường tồn của Eileen Gray về khả năng thách thức các quy ước và vươn đến sự hoàn thiện của sáng tạo, bất chấp những rào cản nặng nề về định kiến giới. Và ghế Dragons đã tiếp nối di sản ấy, trở thành biểu tượng của quyền lực và nghệ thuật, không ngừng truyền cảm hứng cho các thiết kế đương đại sau này.


 

Bài viết khác

LC4 Chaise Lounge: Cải cách “tự do” và cuộc cách mạng thầm lặng mang tên nữ quyền

Ra đời vào năm 1928, với tên gọi đầu tiên là B306 Chaise Lounge, LC4 được giới chuyên môn tôn vinh bằng nhiều danh hiệu đáng tự hào như “cỗ máy êm ái” hay “đi-văng của thế kỷ 18”. Xứng đáng là biểu tượng vượt thời gian của thiết kế nội thất nói chung và chủ nghĩa hiện đại nói riêng.

Ghế Barcelona: Hành trình từ “ngai vàng” đến biểu tượng vượt thời gian

Barcelona - Chiếc “ngai vàng tối giản” được đặc chế cho vua và hoàng hậu Tây Ban Nha không chỉ là một vật phẩm nghi lễ, mà đã trở thành biểu tượng kinh điển của chủ nghĩa hiện đại trong lịch sử thiết kế.

Công trình tiêu biểu năm 2019 - 2020

Chúng tôi xin được giới thiệu một số dự án tiêu biểu đã từng thực hiện trong và ngoài nước. Vì vấn đề bản quyền với đối tác nên một số dự án chúng tôi sẽ không công bố trên bất kỳ phương tiện truyền thông nào.

 

Công trình tiêu biểu năm 2018 - 2019

Chúng tôi xin được giới thiệu một số dự án tiêu biểu đã từng thực hiện trong và ngoài nước. Vì vấn đề bản quyền với đối tác nên một số dự án chúng tôi sẽ không công bố trên bất kỳ phương tiện truyền thông nào.

 

7 dự án tiêu biểu trong nước của PT&T năm 2017

Cùng nhìn lại các công trình tiêu biểu của PT&T khi được vinh dự chọn là nhà cung cấp bàn ghế Việt Nam cho các dự án resort , nhà hàng cao cấp tiêu chuẩn 5 sao tại Việt Nam

3 PHÚT ĐỂ NHẬN BIẾT SOFA ĐẠT CHẤT LƯỢNG

Trong không gian nhà ở hay mọi công trình mang tính chất nghỉ dưỡng, thì sofa là chiếc ghế quan trọng bậc nhất. Nó vừa là sản phẩm mang tính thẫm mỹ, vừa là sản phẩm mang tính ứng dụng cao. Nơi tiếp khách, nơi xem phim, nơi nghỉ ngơi , nơi đọc sách..v.v. thậm chí là nơi trú ngụ khi bị ..vợ của ta mời ra khỏi giường…

GUCCI DECOR – Khi ông hoàng thời trang làm nội thất

Nếu những đôi sneakers thêu họa tiết và áo thun in logo chưa thỏa mãn những tín đồ của Gucci thì nay bạn đã có thể mang tinh thần của thương hiệu vào trong chính không gian sống của mình.

Hotline 0948 89 7007

Giao hàng Toàn quốc với đơn hàng trên 20 triệu đồng.

Giao hàng Quốc tế với đơn hàng trên 50 sản phẩm.

Đối tác

© 2025 Công ty Cổ phần PT&T Concept